İşletim Sistemi
İşletim sistemi (OS), bir bilgisayarın donanım ve yazılım kaynaklarını yöneten ve diğer programların çalıştırılması için bir platform sağlayan temel bir yazılımdır. Bunlardan en popülerleri arasında Windows ve Linux da bulunmaktadır. Linux, esnekliği, özelleştirilebilirliği ve güvenliğiyle bilinen, açık kaynaklı ve ücretsiz bir işletim sistemi olarak bilinirken; Windows ise kullanım kolaylığı ve geniş yazılım uyumluluğu için tasarlanmış, tescilli ve ücretli bir işletim sistemidir.
Linux
Linux, çeşitli Unix benzeri işletim sistemlerinin çekirdeğini oluşturan açık kaynaklı bir işletim sistemi çekirdeğidir. Linus Torvalds tarafından yaratılan, çoklu görevlendirme, çok kullanıcılı işlevselliği ve kararlılığı destekler. Güvenlik ve özelleştirme özellikleri nedeniyle sunucular, gömülü sistemler ve alternatif bir masaüstü işletim sistemi olarak yaygın olarak kullanılmaktadır. Linux, bilişim uzmanları tarafından tercih edilen, çok kullanıcılı, çok görevli, açık kaynak kodlu ve ücretsiz işletim sistemidir. İşletim sistemi, masaüstü veya dizüstü bilgisayarlarla ilişkili tüm donanım ve depolama kaynaklarını yöneten yazılımdır.
Linux, Windows ve MacOs işletim sistemleri gibi piyasadaki en güvenilir işletim sistemlerinden biri olarak kabul edilir. Bu nedenle de yazılım geliştiricileri arasında oldukça popülerdir. Her geçen gün popülerliği daha da artmaktadır. Linux ücretsiz ve açık kaynak kodlu bir yapıya sahiptir. Kullanıcılar istedikleri düzenlemeleri ve geliştirmeleri yapabilir, kodlar herkes tarafından incelenebilir, çalıştırılabilir ve yeniden dağıtılabilir. İsteyen herkes Linux’u bilgisayarına ücretsiz bir şekilde indirebilir.
Nasa, Google ve CERN’de araştırmacılar Linux işletim sistemini tercih eder. Ülkemizde İBB, Milli Savunma Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Basın İlan Kurumu gibi kurumlar Linux işletim sistemli bilgisayarlar kullanmaktadır. Akıllı telefonlardan bilgisayarlara, arabalara ve ev aletlerine kadar Linux işletim sistemi her yerdedir. E-mail, web, veritabanı, POP3, proxy, güvenlik duvarı olmak üzere her türlü BT servisi sunar.
Linux Kullanım Alanları Nelerdir?
Birçok şirket ve birey Linux işletim sistemini güvenli ve esnek bir yapısı olduğu için tercih etmektedir. Kolay ayarlanabilir olması, hazırda olan servislerin çeşitli olması veya yeni çıkan servislere ayak uydurabilmesi gibi özelliklerinden dolayı internet sunucularında Linux tercih edilmektedir. Linux işletim sistemi ayrıca ev ortamındaki masaüstü veya dizüstü bilgisayarlarda kullanılmaktadır. Ancak ofis ortamındaki yazılım geliştiricilerin Linux kullanım oranı ev ortamına göre daha fazladır.
TV'ler, saatler, sunucular, kameralar,yazıcılar, buzdolapları ve hatta arabalar gibi elektronik cihazların içine Linux işletim sistemi yerleştirilmiştir. Mobil cihaz üreticileri ve otomotiv sektöründeki büyük ölçekli üreticiler, yazılım, siber güvenlik ve hosting hizmetlerinde çalışanlar da Linux’u tercih etmektedir. Wikipedia sitesinden Milli Savunma Bakanlığına ve Amazon Web Services’lerine kadar çok çeşitli alanlarda kullanımı bulunur. Hatta Microsoft'un Azure Marketplace'teki görüntülerinin bir kısmı Linux tabanlıdır. Yani kısaca Linux her yerdedir.
Linux ve Windows İşletim Sistemleri Arasındaki Farklar Nelerdir?
Dünya genelinde en çok kullanılan işletim sistemi Windows işletim sistemidir. Ardından da Linux işletim sistemi gelmektedir. Hal böyle olunca Windows mu daha iyi Linux mu sorusu hem yazılımcılar hem de son kullanıcılar için tartışmalara yol açmıştır. Virüsler, kötü amaçlı yazılımlar, yavaşlamalar, çökmeler ve lisans ücretleri gibi engellerle uğraşmak istemiyorsanız Linux iyi bir tercih olacaktır.
Linux İşletim Sistemi Çeşitleri Nelerdir?
Linux, açık kaynak kodlu, ücretsiz ve özgür bir işletim sistemi çekirdeğidir. Linux çekirdek yapısını kullanarak geliştirilen işletim sistemleri de Linux dağıtımı olarak adlandırılır. Linux dağıtımları kurulum yöntemine, içerdiği pakete, kullanıcı arayüzüne, sistem yönetimine ve hedeflerine göre çeşitli sınıflara ayrılırlar.
Bazı dağıtımların modern kullanıcı arayüzleri bulunurken, bazılarının daha geleneksel bir arayüzü bulunur. Sunucu dağıtımlarından bazıları ücretsizdir, bazılarının da belirli bir ücreti bulunur. Debian, Red Hat ve Arch gibi çeşitli tabanlara göre de sınıflara ayrılır. Bir Linux sistemi dağıtımı olan Ubuntu, Linux Mint ve Pardus Debian tabanını temel alarak geliştirilirken, CentOS, Fedora, Oracle Linux işletim sistemleri Red Hat tabanını temel alarak geliştirilmiştir.
Doğru Linux dağıtımını seçmek, kullanım amacına bağlıdır. Her dağıtım farklı durumlarda daha iyi çalışır. Bazı dağıtımlar linux masaüstü ortamları için tasarlanırken, bazıları arka uç BT sistemlerini desteklemek için tasarlanmıştır. Birçok Linux tabanlı işletim sistemi dağıtımı bulunmaktadır. DistroWatch verilerine göre, yaygın kullanılan Linux dağıtımları şöyledir:
► Ubuntu (Başlangıç/Orta Düzey, genel masaüstü ve sunucu)
► Fedora (Orta/İleri Düzey, geliştiriciler ve en yeni teknolojiler)
► Debian (Orta/İleri Düzey, sunucu ve kararlı masaüstü)
► Arch Linux (İleri Düzey, özelleştirme ve minimalist sistemler)
► CentOS (Orta/İleri Düzey, kurumsal sunucular ve bulut)
► Linux Mint (Başlangıç/Orta Düzey, Windows'tan geçiş yapanlar ve günlük kullanım)
► OpenSUSE (Orta Düzey, genel masaüstü ve sunucu)
► Kali Linux (İleri Düzey, siber güvenlik ve sızma testi)
► Elementary OS (Başlangıç/Orta Düzey, şık ve minimalist masaüstü)
Linux Kullanım Avantajları Nelerdir?
Linux, Windows ve macOS gibi işletim sistemleriyle birçok yönden benzerlik gösterir. Ancak Linux’u diğer işletim sistemlerinden ayıran bir takım avantajları ve dezavantajları bulunur. Yeterli teknik desteğin olmaması, işletim sistemini öğrenmenin karmaşık olması, oyunların çoğunun Linux desteği sağlamaması dezavantajları olsa da avantajları daha ağır basmaktadır. Peki Linux’un avantajları nelerdir?
- Açık Kaynak Kodludur: Linux kullanılması ücretsiz olan GNU açık kaynak kodlu bir yazılımdır. Bu özelliğinden dolayı isteyen herkes istediği bir Linux versiyonunu kendi bilgisayarına indirip kurabilir, biraz kodlama bilgisiyle istediği gibi değiştirebilir.Açık kaynak koduna sahip olduğu için Linux özellikleri istenilen şekilde özelleştirilebilir. Bu özellikler sadece kullanıcı arayüzünü değil programların temelini değiştirmeyi de kapsar.
- Güvenlidir: Linux, virüslere, kötü amaçlı yazılımlara, yavaşlamalara karşı çeşitli güvenlik önlemleri geliştirir. Kötü amaçlı yazılımları engelleyen güçlü bir performansa sahiptir. Hem Linux hedefli virüslerin çok fazla olmaması, hem de kurulumların güvenli kaynaklardan yapılması Linux’u güvenli kılar. Virüslerin ya da bilgisayar korsanlarının sisteme erişmesi ve değişiklik yapması zordur. Verileri koruma ve güvenlik özelliği geliştiricilerin Linux’u tercih etmesini sağlar.
- Stabil bir yapıya sahiptir: Linux işletim sistemi sık ve sorunsuz bir şekilde güncellendiği için stabil bir yapıya sahiptir. Bilgisayara istenmeyen hiçbir eklenti kendi kendine kurulmaz ve tüm güncelleştirmeler için onay almak zorundadır. Güncellemeler genelde diğer işletim sistemlerine göre çok daha hızlı bir şekilde yüklenir ve beklenmeyen sorunlarla da karşılaşılmaz.
- Farklı dağıtımlara sahiptir: Çok fazla Linux dağıtımı bulunmaktadır. Kullanıcılar, amaçlarına ve ihtiyaçlarına göre diledikleri Linux dağıtım sistemini seçebilirler. Her dağıtım sisteminin kullanım amacı genellikle farklıdır. En yaygın kullanılan linux dağıtım sistemleri şöyledir; Fedora, Ubuntu, Kali,Debian, Mint ve CentOs.
- Yazılım dostu bir işletim sistemidir: Esnek, özelleştirilebilir ve kontrolü daha çok kullanıcıya bırakan bir işletim sistemidir. Dolayısıyla yazılım üretimine elverişlidir. Linux, C / C++ , Java , Python ve Ruby gibi en çok kullanılan programlama dillerinin neredeyse tamamını destekler. Kısaca yazılım dostu bir işletim sistemidir.
- Ücretsizdir: Linux’un lisans ücreti yoktur. İşletim sisteminin kendisini kopyalamak ve kullanmak ücretsizdir. Microsoft Windows veya Apple macOS'tan bu yönüyle ayrılır
